PAKRAČKI EPISKOPI
PETRONIJE LjUBIBRATIĆ 1694 – 1703
Pounijaćeni episkop kojeg je svojom diplomom imenovao car i kralj Leopold I od 31. marta 1694. godine. Petronije Ljubibratić, bio je bivši arhimandrit i generalni vikar mitropolije biogradske i srijemske, koji se izjavio za sjedinjenje s rimokatoličkom crkvom. Imenovan za episkopa „vlaškoga episkopata u Srijemu“ sa stolicom u svetonikolajevskom manastiru Opovu.
Taj unijat Petronije, kad se nije mogao da održi u Srijemu, povuče se odatle i nastani u Pakracu.
On je u istinu bio unijatski vladika i nije htio ili nije smio da se pokori i da zavisi od patrijarha Arsenija Čarnojevića, zbog čega je patrijarh i šiljao pisma i upućivao srpski narod u Slavoniji, da Ljubibratića ne primaju i da ga ne priznaju za svoga vladiku.
Petronije Ljubibratić bio je u Pakracu kupio kuću i sagradio pored nje crkvicu od drveta, posvetivši je Svetom Trifunu i prikupio nješto zemlje, vinograda, njiva i livada i kad on, u Sjeverinu godine 1703. prije mjeseca juna, umre, car i kralj Leopold I naimenuje za prejamnika mu u episkopskom dostojanstvu njegovog bratanca, protosinđela Janićija Ljubibratića i već je bilo naloženo biskupu Zagrebačkom, da ga inštalira. No Janićije, ne čekajući da bude inštalovan, proda pomenutu kuću s crkvom i sa svime što je kući pripadalo, srpskom patrijarhu Arseniju Čarnojeviću, kaže se za 1000 forinta, a dalje se kaže, da je, primivši novce i predavši sve kupcu, otišao u Rusiju, gdje se i prestavio.
Arsenije patrijarh na osnovu privilegije i diplome, dane mu ćesarem i kraljem Leopoldom I od godine 1690. i 1695., kojima mu je priznano i dano pravo i vlast, da može postavljati vladike u svojoj oblasti posveti na Spasovdan (17. maja) godine 1705. u manastiru Krušedolu za Arhijereja Slavonskog Sofronija Podgoričanina, koji se podgoričaninom zove, što je bio rodom iz Podgorice u Zeti, a postrigao se u Peći i prešao s patrijarhom u ove zemlje te se godine 1696. pominje kao eksarh patrijarhov.
Na taj način ustanovio je patrijarh Arsenije III Čarnojević episkopiju Pakračku, u glavnom na zemljištu onom, kojim su njegda upravljali mitropoliti požeški.
SOFRONIJE PODGORIČANIN 1705- 1710
Prvi pravoslavni Episkop pakrački. Posvećen od strane Patrijarha Arsenija Čarnojevića za Episkopa pakračkog na Spasovdan 17. maja 1705. godine u Manastiru Krušedol.
Čim je došao u Pakrac, on je zatražio da mu se da na uživanje zemlja, livade, voćnjak i vinograd, što je imao i užvao Petronije Ljubibratić, bivši, unijatski episkop u Pakracu.
Naposletku je kraljica Marija Terezija svojim dekretom od 30. jula 1749. godine potvrdila sve posede i granice zemalja koje pripadaju episkopiji pakračkoj, dakle sve ono što je Petronije držao i uživao.
Istorija ga pamti kao vrlo sposobnog i vrednog Episkopa. U Pakracu je osnovao dva čuvena vašara, o Đurđevdanu i Maloj Gospojini, koji su mnogo unapredili privreni razvoj grada.
- aprila 1710. godine je izabran za Mitropolita Krušedolske Mitropolije, ali je ubrzo umro, u Karlovcima 7. januara 1711. godine.
VASILIJE RAJIĆ 1713 – 1714
Bio je egzarh Patrijarhu Arseniju Čarnojeviću i on je dopratio časno telo Patrijarha, koji se predstavio u Beču 27. oktobra 1706. godine, od Budima Dunavom do Karlovaca i dalje do Krušedola, gde je sahranjen.
Izabran je i posvećen za Episkopa pakračkog od strane Mitropolita Vićentija Popovića, no episkopovao je kratko vreme.
GAVRILO POPOVIĆ (Bugarin) 1715 – 1716
Na groblju u Pakracu je podigao crkvu Rođenja Presvete Bogorodice, na mestu drvene koju je sagradio vladika Petronije Ljubibratić. Po njemu je ona kao o celo naselje prozvana Gavrinica.
Izabran i posvećen za Episkopa pakračkog od strane Mitropolita Vićentija Popovića.
Umro od noža Damjana Rome, paroha iz Subotskog grada (Subocka).
ATANASIJE RADOSAVLjEVIĆ 1717 – 1720
Kao mlad kaluđer bio protosinđel Patrijarhu Arseniju III Crnojeviću. Po dolasku na tron borio se protiv unijaćenja.
Izabran i posvećen za Episkopa pakračkog od strane Mitropolita Vićentija Popovića 1717. godine.
NIKIFOR STEFANOVIĆ 1721 – 1743
Rodom iz Grgurevca u Sremu i postrižnik je Manastira Hopovo. Izabran i posvećen za Episkopa pakračkog od strane Mitropolita Vićentija Popovića 1722. godine.
Došao za Episkopa pakračkog u veoma teškim uslovima pa ipak, uspeo je da učini mnogo na unapređenju verskog i crkvenog života. Prema popisu iz 1734. godine, slavonska Eparhija je imala četiri protopopijata: Malovlaški (Pakrački), Podravski, Krajiški i Požeško – đakovštinski. Ukupno 49 parohija i 41 crkva te 32 parohijska sveštenika i 10 kaluđera na parohijama.
Podigao je ceo čeoni i južni deo današnjeg episkopskog dvora 1732. godine i dostojno ga uredio. Osnovao je i malu školu za obrazovanje parohijskog sveštenstva.
Molio Patrijarha Arsenija IV Jovanovića da ga na tronu zameni Sofronije Jovanović, njegova ”desna ruka” u Eparhiji koga je sa sobom poveo kao hopovskog kaluđera u Pakrac. Upokojio se 20. aprila 1750. godine i sahranjen u svetotrojičnom hramu u Pakracu.
SOFRONIJE JOVANOVIĆ 1743 – 1757
Rodom iz Novog Sada i postrižnik je Manastira Hopovo. Za Episkopa pakračkog izabran i posvećen od strane patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente 23. marta 1743. godine.
Nastavio je rad svoga prethodnika te malu pridvornu školu pretvorio u gramatikalnu. Nastojao da otvara škole i po selima koja su sve više naseljavana Srbima iz Bosne i Like. Pripremio materijal za gradnju nove pakračke Saborne crkve, ali je nije uspio sagraditi jer je izneneda umro 26. decembra 1757. godine i sahranjen u svetotrojičnom hramu u Pakracu.
ARSENIJE RADIVOJEVIĆ 1757 – 1770
Nije stekao veliki ugled ni kod sveštenstva ni kod naroda. Rođen je u Sent-Andreji i boravio je na dvoru Episkopa budimskog Vasilija Dimitrijevića (1729 – 1748) koji ga je rukopoložio za đakona 2. juna 1734. godine. Posle prelazi u Karlovce, gde ga je Mitropolit Pavle Nenadović rukopoložio 1749. godine za prezvitera, i imenovao za egzarha sremskog, a za Episkopa pakračkog posvetio ga 2. februara 1759. godine.
Godine 1763. postao je ugarski plemić, a 1770. godine prešao za Episkopa budimskog, a 1774. godine za bačkog Episkopa, gde je 1781. godine penzionisan.
Upokojio se 2. oktobra 1783. godine.
ATANASIJE ŽIVKOVIĆ 1770 – 1781
Rođen u Segedinu, gde je kasnije bio paroh i protoprezviter, a kasnije kao udovi sveštenik primio monaški postrig 15. avgusta 1755. godine u Manastiru Kovilj, u kome je kasnije bio iguman, a zatim posvećen za Episkopa pakračkog od strane Mitropolita Jovana Đorđevića na Blagovesti 1770. godine.
Za njegovo vreme episkopovanja, pakračkoj Eparhiji je prisajedinjena i Sjeverinska Eparhija.
Ostao upamćen posebno po svom zalaganju za otvaranje srpskih škola.
Godine 1781. prešao je na tron Bačke Eparhije gde se upokojio 12. marta 1782. godine.
JOSIF JOVANOVIĆ – ŠAKABENT 1781 – 1784
Rodom iz Iriga, a sinovac Patrijarha Arsenija IV Šakabente. Kao mladić od oko 16 godina rukopoložen za đakona 1758., a 1774. godine za prezvitera, i te godine stupio je u Manastiru Rakovcu u monaški čin i proizveden 1. novembra u Sabornom hramu karlovačkom za arhimandrita.
Posvećen je za Episkopa pakračkog od strane Mitropolita Mojsija Putnika u Karlovcima 31. jula 1781. godine.
Borio se sa uspehom protiv unije u varaždinskom i bjelovarskom generalatu.
Nastojao da sveštenici poučavaju narod istinama vere i morala. Zato je sastavio ”rukopisnuju knjižicu kratkija hristijanskija radi nauki sočinjeniju”. Posebnu pažnju posvetio Svetoj tajni ispovesti, te po protopopijatima slao ispovednike.
Godine 1784. premešten na Eparhiju bačku, a odande na vršačku 1786. godine gde se upokojio 19. decembra 1805. godine.
PAVLE AVAKUMOVIĆ 1783 – 1786
Rođen u plemenitoj porodici u Sent – Andreji i bio je brat Episkopa karlovačkog, a kasnije temišvarskog Stevana.
Rukopoložen u čin đakona 29. jula 1761. godine, a 26. septembra 1764. godine postrižen za monaha u Manastiru Rakovcu .
Mitropolit Mojsije Putnik posvetio ga je za Episkopa pakračkog u Temišvaru 29. oktobra 1783. godine.
Za kratko vreme koliko je upravljao Eparhijom posebnu pažnju je posvećivao školstvu, vršenju katihizacije i ispovesti. Godine 1786. otišao na upražnjenu aradsku Eparhiju kojom je upravljao punih 30 godina, do upokojenja 1816. godine.
KIRIL ŽIVKOVIĆ 1786 – 1807
Jedan od najeminentnijih Episkopa ove Eparhije. Rođen u Pirotu 1730. godine, i sa roditeljima prebegao u Futog 1737. godine. Zamonašen u Manastiru Zograf, na Svetoj Gori 1749. godine, a 1750. godine rukopoložen za prezvitera.
Pre dolaska u Pakrac mnogo putovao po Evropi i Rusiji što će proširiti njegovo znanje i iskustvo.
Nastojatelj Manastira Grgeteg postao 1778. godine, a 2. juna 1786. godine, posvećen je u Karlovcima za Episkopa Pakračkog. Unapredio je pakrački klirikalni kurs, te su mu đaci dolazili svake jeseni na šestomesečni kurs. Na čelu škole je stajao Pantelejmon Terzić, spretan sveštenik i odličan propovednik.
Mnogo je polagao na kulturni život svoga sveštenstva i njihov ugled u društvu.
Imao biblioteku sa 81 knjigom pisanom na srpskom, grčkom, latinskom, nemačkom i italijanskom jeziku, koja je i činila osnovu pakračke Episkopske biblioteke.
Dao veliki doprinos na polju književnosti: preradio je Domentijanovo delo koje je štampano 1794. godine u Beču pod nazivom ” Žitije Svjatih srbskih prosvjetitelj Simeona i Savi”, koje je prevedeno i na francuski. Od velike vrednosti su i njegove cirkularne poslanice o Božiću i Vaskrsu, te dve knjige Petra Damaskina koje je 1803. godine štampao u Budimu na srpskom jeziku.
Upokojio se meseca jula 1807. godine i sahranjen u svetotrojičnom hramu u Pakracu.
JOSIF PUTNIK 1808 – 1828
Rođen je u Novom Sadu 1777. godine u plemenitoj porodici i bio je sinovac Mitropolita Mojsija Putnika.
Godine 1798. maja 16. rukopoložio ga je za đakona Mitropolit Stratimirović i zadržao ga na svome dvoru. Godine 1800. januara 30. stupio je u monaški čin u Manastiru Krušedol, odakle je premešten za arhimandrita Manastira Grgeteg.
Godine 1805. postao je mandatar Eparhije vršačke, a kasnije i njen administrator, a godine 1808. jula 12. posvećen za Episkopa pakračkog.
Došavši u Pakrac kao Vladika, preduzeo je popravku skromne episkopske rezidencije. Za njegova episkopovanja, u Pakracu je zavedena bogoslovska škola 1822. godine, za pakračku i gornjokarlovačku Eparhiju, po uzoru na Karlovačku, i kraj nje je ustanovljen internat. Koliko je polagao na obrazovanje i prosvetni rad vidi se iz toga što je šest godina dvojicu profesora plaćao od svojih prihoda. Episkopsku biblioteku obogatio sa još 103 knjige iz raznih oblasti.
Od 1818. godine on je postao i administrator aradske Eparhije u kojoj od te godine mnogo više i boravi nego u Pakracu, a od 1828. godine premešten je na Eparhiju temišvarsku.
Upokojio se 4. novembra 1830. godine na svom dvoru u Šumandi, te prenesen i sahranjen u svetovaznesenjskom hramu u Temišvaru.
Kratko vreme Eparhijom je administrirao arhimandrit Josif Rajačić.
GEORGIJE HRANISLAV 1829 – 1839
Rođen u Rumi 8. novembra 1775. godine. Posle studija filosofskih i pravnih nauka radio kao profesor karlovačke gimnazije (1804 – 1812). Mitropolit Stratimirović rukopoložio ga je u čin đakona 6. oktobra 1812. godine.
Zamonašen u Manastiru Krušedolu 11. januara 1816. godine, a 2. juna 1818. godine postaje prezviter. Rukopoložen za arhimandrita rakovačkog 28. novembra 1821. godine.
Za Episkopa pakračkog posvećen je od strane Mitropolita Stratimirovića 24. januara 1829. godine.
Bio je veoma obrazovan, te profesor Karlovačke gimnazije i bogoslovije. O njemu su ovde pisali mnogi, među njima i Sima Milutinović Sarajlija.
Zalagao se za otvaranje srpskih osnovnih škola. Deca su učila da pišu, čitaju i četiri računske operacije. Pakračka bogoslovija je tada imala dva razreda, a sam Georgije se zalagao da kandidati pre bogoslovije završe gimnaziju, da bi na taj način postizali što bolji uspeh.
Premešten 26. maja 1839. godine za Episkopa bačkog. Po smrti Mitropolita Stratimirovića (31. jula 1841.) bio je administrator Mitropolije do izbora Mitropolita Rajačića 1842. godine. Upokojio se 22. juna 1843. godine i sahranjen u Sabornom hramu u Novom Sadu.
STEFAN POPOVIĆ 1839 – 1843
Rodio se u Čakovu u Banatu. Više godina proveo u Vršcu kao konsistorijalni beležnik i profesor bogoslovije. Nekoliko godina bio nastojatelj Manastira Kovilj i to kao arhimandrit od 1835. godine pa do novembra 1839. godine.
Za Episkopa pakračkog posvetio ga je Mitropolit Stefan Stanković 17. septembra 1839. godine u Karlovcu.
Na Eparhiju vršačku premešten je 1843. godine. Prestavio se naglom smrću u selu Bežanija 21. juna 1849. godine i odatle prenesen i sahranjen u Manastir Fenek.
U njegovo vreme desio se pokušaj unijaćenja u selu Dišniku u Moslavini.
STEFAN KRAGUJEVIĆ 1843 – 1864
Rodom iz Osjeka. U Požunu je završio studije prava. Po selima otvara škole.
U monaški čin stupio u Manastiru Rakovcu 12. marta 1728. godine, a 18. marta rukopoložen za đakona od strane Mitropolita Stratimirovića. Kao takav otišao za Episkopom dalmatinskim Josifom Rajačićem u Dalmaciju, a posle sa istim pređe u Vršac 1834. godine. Iste godine Episkop Josif rukopoložio ga je za prezvitera, a na Savindan postade titularni arhimandrit hopovački. Godine 1839. premešten za nastojatelja – arhimandrita u Manastir Hodoš.
Godine 1842. imenovan generalnim vikarom Eparhije dalmatinske, kojom je upravljao do 18. marta 1843. godine. Za Episkopa pakračkog posvetio ga je Mitropolit Josif Rajačić, u Karlovcima na Đurđevdan 1843. godine.
Njegovim zalaganjem pored katedralnog hrama podignuta je dvospratna zgrada bogoslovije.
Pakračku bogosloviju produžio je na tri godine s tim da su je mogli upisati samo kandidati sa završena četiri razreda gimnazije. Tada su vlasti ovu školu nazivali Pedagogijom, zbog odličnog pedagoškog obrazovanja koje je davala svojim učenicima.
Takođe se zauzeo kod bana Jelačića 1848. godine, kako bi se i poslednjih pet unijata iz Dišnika vratili natrag u Pravoslavnu Crkvu.
Upokojio se u Pakracu 25. januara 1864. godine.
NIKANOR GRUJIĆ 1864 – 1887
Rođen u Lipovoj u Baranji 1. decembra 1810. godine. Na krštenju dobio ime Milutin. Gimnaziju učio u Mohaču i Pečuju gde je završio i filosofiju i pravo. Izuzetno marljiv i vredan učenik, svo vreme se sam finansirao tokom školovanja.
Bogosloviju završio u Karlovcima, a zamonašen na Petrovdan 1841. godine u Manastiru Kuveždin dobivši ime Nikanor, u spomen na negdašnjeg rodoljubivog pečujskog Episkopa Nikanora Melentijevića.
U Kuveždinu proveo dve godine kao monah, čekajući izbor novog Mitropolita.
Novi Mitropolit Josif Rajačić rukopoložio ga je 6. decembra 1842. godine u čin đakona, a za prezvitera 26. maja 1846. godine. Arhimandrit kuveždinski postaje 26. septembra 1848. godine, a 11. juna 1861. godine Mitropolit ga je posvetio za Episkopa bez Eparhije.
Za administratora Eparhije pakračke naimenovan je 10. aprila 1864. godine, te iste izabran za eparhijskog Arhijereja pakračkog.
Godine 1872. septembra 21. imenovan za administratora arhiepiskopije karlovačke i patrijarhata srpskoga.
Upokojio se 8. aprila 1887. i sahranjen na pravoslavnom groblju u Pakracu na Gavrinici.
U njegovo vreme je ispražnjena bogoslovija u Pakracu i otvorena Srpska preparandija.
Bio plodan pisac. Pisao pesme među kojima treba istaći epski spev” Sveti Sava Nemanjić”. Bio prijatelj sa Vukom Stefanovićem Karadžićem, ali i pored toga kritikovao njegov prevod Novog Zaveta.
Pred smrt napisao: Uvod u tumačenje Svetog Pisma, prevodio sa francuskog, te napisao svoju autobiografiju.
Od zadužbina najznatnija mu je prilog od 6000 forinti za fond za svešteničke udovice u pakračkoj Eparhiji.
MIRON NIKOLIĆ 1890 – 1941
Rodio se u Kapelni 1846. godine u svešteničkoj porodici. Završio pakračku bogosloviju. Zamonašio se u Manastiru Orahovici.
Godine 1894. obnovio rad Srpske učiteljske škole koju su mogli da pohađaju i inoverni.
Od 1914. do 1919. godine bio administrator Mitropolije karlovačke. U narodu i među građanima Pakraca, ne samo Srbima, uživao veliki ugled. Upokojio se 1941. godine i sahranjen na groblju Gavrinica.
Od 1941. do 1951. godine Eparhijom administrira Mitropolit zagrebački Dr Damaskin Grdanički.
EMILIJAN MARINOVIĆ 1951 – 1981
Vreme ovog Arhijereja je vreme duhovne i graditeljske obnove ove mučeničke Eparhije. Obnovljeni su brojni hramovi (Okučani, Nova Gradiška, Jasenovac…).
Upokojio se 1981. godine i sahranjen u Sabornom hramu Svete Trojice u Pakracu.
LUKIJAN PANTELIĆ 1985 – 1999
Prvih godina upravljanja Eparhijom nastavio obnoviteljsku delatnost. Obnovljeni su stara Episkopska knjižnica i riznica slavonske Eparhije.
Tokom poslednjeg rata na ovim prostorima mnogi pravoslavni hramovi i drugi objekti Srpske Crkve su do temelja srušeni, desetine zapaljeni i minirani, među kojima i Saborna crkva Svete Trojice u Pakracu i Episkopska rezidencija.
SAVA JURIĆ 1999 – 2013
Preuzeo upravljanje ovom stradalnom Eparhijom, u verovatno, najtežim prilikama kroz koje je ona u istoriji prolazila. Brojne crkve i parohijski domovi su uništeni, narod proteran, a povratak se odvija usporeno. U posleratnim prilikama koliko su to uslovi dozvoljavali, nastavlja sa samo šest sveštenika i jednim sveštenomonahom, rad na obnovi porušenih i zapustelih hramova Eparhije.
Godine 2000. obnavlja parohijsku crkvu i parohijski dom u Jasenovcu i istu proglašava Manastirom Jasenovac u koji izmešta svoju privremenu rezidenciju iz Daruvara.
Zbog narušenog zdravstvenog stanja, 2013. godine obraća se Svetom Arhijerejskom Sinodu SPC sa molbom za umirovljenje.
Od 01. novembra 2013. godine, Eparhijom slavonskom administrira Njegova Svetost Patrijarh srpski Gospodin Irinej.
JOVAN ĆULIBRK 2014 –